TETUN
KOOPERASAUN BRAZIL APREZENTA PROPOSTA KURSU KAFEIKULTURA BA SEKRETÁRIU ESTADU ESJ-ESTV
Dili, loron 12 fulan setembru 2025- Koordenadór ABC/Brazil , Sr. Paulo Marques ho ekipa aprezenta proposta kurrikulár ba Kursu Tékniku-Vokasionál foun kona-ba Kafeikultura ba Sua Exelénsia Sekretáriu Estadu Ensinu Sekundáriu Jerál no Ensinu Sekundáriu Tékniku Vokasionál Sr. Domingos Lopes Lemos, iha sala VIP Ministériu Edukasauan sesta-feira ne’e.
Iha aprezentasaun ne’e koordenadór ABC/Brazil , Sr. Paulo Marques hateten, aprezentasaun proposta kurrikulár ba Kursu Tékniku-Vokasionál foun kona-ba Kafeikultura,; enkontru inovativu ne’e halibur autoridade no peritu sira ho objetivu atu hametin formasaun ba joven timoroan sira iha kadeia produsaun kafé nian, objetivu atu kualifika foin-sa’e sira atu serbisu iha kadeia produsaun nia ba faze hotu-hotu.
"Proposta kurríkulu ne’e dezenvolve iha parseria ho ekipa asesoria téknika DNESTV nian no peritu sira husi Kooperasaun Brazileira, iha ámbitu kolaborasaun entre INFORDEPE no Ministériu Edukasaun. Foku maka iha sustentabilidade, kualidade, no lukru hosi kuda kafé, liuliu iha rejiaun estratéjiku sira ne'ebé produz kafé, Kursu ne’e sei implementa iha eskola tékniku-vokasionál rua ne’ebé lokaliza iha Munisípiu Ermera no Liquiçá, dehan koordenadór ne’e.
Fatin hanesan Sua Exelénsia Sekretáriu Estadu Ensinu Sekundáriu Jerál no Ensinu Sekundáriu Tékniku Vokasionál Sr. Domingos Lopes Lemos, dehan, agradese ba partisipante sira hotu nia kompromisu no vizaun estratéjiku ne’ebé hatudu durante aprezentasaun. Exelénsia mós husu atu departamentu relevante sira husi Ministériu Edukasaun halo revizaun ba dokumentu programa produtivu, foka liu ba konteúdu kurríkulu, nune’e kursu ne’e bele hetan aprovasaun lalais husi GALA.
"Kursu ne’e reafirma kompromisu Ministériu Edukasaun nian atu oferese oportunidade formasaun ne’ebé aliña ho nesesidade nasaun nian, promove empregu, no hametin komunidade timoroan sira. Hamutuk, ita kuda la’ós de’it kafé, maibé mós mehi no hakbiit juventude timoroan sira, Dehan Governante ne'e.
Aprezentasaun proposta ne’e partisipa mós husi, Diretór Jerál Ensinu Sekundariu Sr. Deolindo da Cruz, Diretór Nasionál Ensinu Sekundáriu Tékniku Vokasionál Fernando Mouzinho Gama, Koordenadór Gabinete Avaliasaun, Dezenvolvimentu Kurríkulu, no Rekursu Pedagójiku João Maupelo, Koordenadór GALA – Gabinete Avaliasaun, Lisensiamentu, no Akreditasaun Sr. António Tomás Maia no Reprezentante sira husi INFORDEPE, inklui espesialista sira Heliomar Baleeiro Delo Júnior, Norma Barbado, Engel Faustino.
PORTUGUES
COOPERAÇÃO BRASILEIRA APRESENTA PROPOSTA DE CURSO DE CAFEICULTURA AO SECRETÁRIO DE ESTADO DO ESG-ESTV
Díli, 12 de Setembro de 2025 – O Coordenador da Agência Brasileira de Cooperação (ABC/Brasil), Sr. Paulo Marques, acompanhado da sua equipa, apresentou esta sexta-feira ao Secretário de Estado do Ensino Secundário Geral e do Ensino Secundário Técnico-Vocacional, Sr. Domingos Lopes Lemos, uma proposta curricular para a criação de um novo curso técnico-vocacional em Cafeicultura. O encontro teve lugar na sala VIP do Ministério da Educação.
Na apresentação, o Coordenador da ABC/Brasil, Sr. Paulo ,Marques destacou que a proposta curricular para o novo curso representa uma iniciativa inovadora, reunindo autoridades e especialistas com o objetivo de reforçar a formação dos jovens timorenses na cadeia de produção do café, qualificando-os para atuar em todas as fases deste setor estratégico.
“O currículo foi desenvolvido em parceria com a equipa de assessoria técnica da DNESTV e especialistas da Cooperação Brasileira, no âmbito da colaboração entre o INFORDEPE e o Ministério da Educação. O foco está na sustentabilidade, qualidade e rentabilidade da produção de café, sobretudo nas regiões estratégicas produtoras. O curso será implementado em duas escolas técnico-vocacionais, localizadas nos Municípios de Ermera e Liquiçá”, sublinhou Paulo Marques.
Por sua vez, o Secretário de Estado Domingos Lopes Lemos agradeceu o compromisso e a visão estratégica partilhada pelos participantes durante a apresentação. O governante solicitou ainda aos departamentos relevantes do Ministério da Educação a revisão do documento do programa produtivo, com especial atenção ao conteúdo curricular, de forma a acelerar o processo de aprovação junto da GALA.
“Este curso reafirma o compromisso do Ministério da Educação em oferecer oportunidades de formação alinhadas com as necessidades do país, promovendo o emprego e fortalecendo as comunidades timorenses. Ao trabalharmos juntos, não cultivamos apenas café, mas também esperança e a capacidade da nossa juventude”, afirmou o governante.
A sessão contou ainda com a participação do Diretor-Geral do Ensino Secundário, Sr. Deolindo da Cruz; do Diretor Nacional do Ensino Secundário Técnico-Vocacional, Sr. Fernando Mouzinho Gama; do Coordenador do Gabinete de Avaliação, Desenvolvimento Curricular e Recursos Pedagógicos, João Maupelo; do Coordenador da GALA – Gabinete de Avaliação, Licenciamento e Acreditação, Sr. António Tomás Maia; bem como representantes do INFORDEPE e especialistas brasileiros, incluindo Heliomar Baleeiro Delo Júnior, Norma Barbado e Engel Faustino.
#MédiaME